فاطمه شعبانی: دانه‌های برف رقص کنان برسروصورت زن می‌بارد در ذهنش این شعر دوران کودکی اش مدام تکرار می‌شود: «برلحاف فلک افتاده شکاف/ پنبه می‌بارد از این کهنه لحاف!» دلش یک کرسی گرم می‌خواهد تا لحاف را تا گردنش بالا بکشد و خودش را به گرمای رخوت انگیز ذغال‌های منقل بسپارد. یاد زغال او را می‌برد به بوی منقل، بافور و پدر؛ و باز جای سوختگی زغال را بر تن و بدنش حس می‌کند. ماشینی کنار پایش توقف می‌کند راننده شیشه ماشین را پایین می‌کشد، پسر‌های جوان داخل ماشین هرکدام پیشنهادی می‌دهند. زن بادست برف را از جلوی چشمانش پس می‌زد به شیشه‌های بخار گرفته خانه‌ها و مغازه‌ها نگاه می‌کند و سرش را به آسمان می‌کند و می‌گوید: «خدایا امشب کجا بخوابم؟»
چند سالی است شهرداری تهران در سطح شهر گرمخانه‌هایی برای مراجعه افراد بی سرپناه تعبیه کرده است. شاید خیلی ها ندانند شرایط مراجعه و نوع کار این گرمخانه‌ها چگونه است؟ «سید مالک حسینی» رئیس سازمان مشارکتهای اجتماعی معاونت اجتماعی شهرداری تهران در گفتگوی اختصاصی با دیباچه می‌گوید: «شعار محوری ما این است که کسی از بی سرپناهی و گرسنگی در معرض آسیب جانی قرار نگیرد.»
گرمخانه‌ها برای پذیرش چه قشری تعبیه شده است؟عموما گرمخانه‌های تهران برای افراد بی سرپناه است. این افراد بی سرپناه فارغ از اینکه دلیل بی سرپناهی شان چیست یا به طور داوطلب مراجعه می‌کنند یا از طریق گشتهای فوریتهای اجتماعی ما در سطح شهر جذب می‌شوند که این هم یا به صورت میدانی و رویت همکاران ماست یا تماس‌های ۱۳۷ وگزارش‌های مردمی. فرآیند جذب و پذیرش ما به این شکل است ما هیچ محدودیتی از حیث سن و دلیل بی سرپناهی یا عارضه‌هایی از جمله اعتیاد یا ... نداریم و تنها ملاکمان این است که نباید کسی در تهران بی سرپناه بماند. اگر مواردی که جذب می‌شوند شرایط خاصی داشته باشند مثل متکدیان حرفه ای، بیماران دارای اختلال حواس یا افرادی که دچار ضایعه مانند زخم‌های باز هستند، این‌ها را به ۲ مرکز نگهداری موقت،خانم‌ها درلویزان و آقایان در خاوران، منتقل می‌کنند. در این مراکز قاضی همکار داریم و به دستور ایشان به دستگاهی که لازم است ارجاع می‌شود. اگر لازم است در بهزیستی نگهداری شود یا اگر بزه داشته باشد، متکدیان حرفه ای،به تشخیص قاضی تعیین یا باید به خانواده اش برگشت داده می‌شود. همه این‌ها براساس دستور قاضی اقدام می‌شود.
گرمخانه‌ها چه خدماتی به مراجعه کنندگان ارائه می‌دهد؟ما الان خدمات را شبانه روزی کردیم. مددسرا‌ها یا گرمخانه‌ها ۳ وعده غذایی میزبان این عزیزان هستند. در بدو ورود حتی اگر یک مددجو در طول روز چند بار هم خروج داشته باشد و برگردد حتما در بدو ورود برای کنترل بیماری‌ها و مراقبت بقیه حتما باید مسائل پزشکی را رعایت کنند استحمام می‌کنند و مددسرا لباس در اختیارشان قرار می‌دهد. معمولا این لباس‌ها برای مددجو‌یانی که ثابت می‌مانند که حدود ۷۰ درصد هستند، هفته‌ای ۲-۳ بار برحسب نیاز شستشو می‌شود. در واقع لباسی که با آن بیرون می‌روند خارج می‌کنند و لباس جدید دراختیارشان قرار می‌گیرد. کسانی که برای اولین باربه گرمخانه می‌آیند اولین بار که لباسشان مصرف شد این را منتقل می‌کنند. مسائل بهداشتی مثل اصلاح موی سر هم هست. در مورد گرمخانه خاوران ،به طور ۲۴ ساعته پزشک مستقر داریم. در بقیه مراکز هم پزشک به صورت نوبتی می‌آید اگر مورد حادی باشد به گرمخانه خاوران منتقل می‌کنند. پزشک عمومی این‌ها را ویزیت می‌کند، اگر موردی بود به بیمارستان یا مرکز دیگری که باید خدمات بدهیم ارجاع می‌شود. خدمات پزشکی و درمانی مان در این حد است. مددکار اجتماعی آنجا مستقر است،برای اینکه پرونده مددکاری ایجاد شود. پرونده مددکاری در واقع ما براساس اظهارات خودشان اطلاعات داریم، معمولا مواردی که امکان داشته باشد به خانواده هایشان برگردند به کانون خانواده برمی گردانیم آن‌هایی که در واقع بی سرپناه هستند و کسی را ندارند یا مهاجر هستند از شهر‌های اطراف آمدند در بحث مددکاری خدمت این‌ها هستیم.
در سطح تهران چند گرمخانه داریم و آماری از مراجعه کننده دارید؟ما در ۱۹ منطقه تهران، ۲۱ گرمخانه داریم ،فقط در ۳ منطقه نداریم: مناطق ۱۰-۷-۳ و برای این سه منطقه هم پیگیر هستیم تا بنابرضرورت ایجاد شود. گرمخانه منطقه ۲ را هم الان به عنوان گرمخانه اضطراری قرار دادیم و نیاز نشده است که بهره برداری شود، اما تجهیز شده و آماده پذیرش است. ما در ۲۰ گرمخانه دیگر پذیرش روزانه داریم ۴ تا از این گرمخانه‌ها ویژه خانم هاست ۱۷ تا مرد‌ها هستند.
بیشترین مراجعه به کدام یک از این گرمخانه‌ها صورت می‌گیرد؟به طور طبیعی گرمخانه خاوران ما، چون گرمخانه جنرال و بزرگ ماست چیزی حدود ۳۰ درصد پذیرشمان در این گرمخانه است، بعد ازخاوارن گرمخانه های منطقه ۹ و ۲۰ برای آقایان و برای خانم‌ها هم گرمخانه‌های منطقه ۱۲ و ۲۲ و منطقه ۵ - دره فرحزاد- و منطقه ۸ بیشترین پذیرش را دارند. گرمخانه‌های دیگر هم بسته به اندازه شان شان حدود ۴۰-۵۰ نفر تا ۱۰۰ را پذیرش می‌کنند.
اغلب کسانی که به گرمخانه‌ها مراجعه می‌کنند به نوعی آسیب دیده هستند این‌ها ترس از دستگیری ندارند؟ و همکاری شما با پلیس مانع مراجعه این‌ها به گرمخانه‌ها نمی‌شود؟بیش از ۶۰ درصد این‌ها ثابت شدند این‌ها در واقع مددجو‌هایی هستند که به طور ثابت می‌آیند؛ برای اکثر این‌ها که می‌آیند این سوتفاهم رفع شده است. متاسفانه در گذشته مسائلی بوده که برخورد‌هایی شده برای برخی از این‌ها این ذهنیت وجود دارد اگر بیایم انجا تحویل پلیس می‌شویم الحمدالله نه چنین موردی داریم خوشبختانه فضایی که سینه به سینه بین کارتن خواب‌ها می‌چرخد فضای بهتری شده و برای همین میزان مراجعه و اعتماد به گرمخانه افزایش پیدا کرده است
جایی خواندم دانشجویان شهرستانی و کسانی که برای کار به تهران آمده اند و جایی برای خوابیدن ندارند شب‌ها در این گرمخانه‌ها می‌خوابند، این موضوع چقدر صحت دارد؟ ما نمی‌توانیم این فیلتر‌ها را بگذاریم اگر بخواهیم به دنبال احراز هویت باشیم بسیاری از کسانی که به ما مراجعه می‌کنند مدارک هویتی ندارند. این‌ها افرادی هستند که دچار اعتیاد هستند و مدارک هویتی شان را از دست داده اند و چون شرایط عادی روحی و روانی ندارند ما به خود اظهاری این عزیزان اکتفا می‌کنیم؛ صحبت من این است شرایط گرمخانه‌ها شرایط خوبی است، بهداشت رعایت می‌شود و امکانات اولیه مهیا ست، اما در هرصورت گرمخانه است و طبیعتا جای راحتی نیست، طبیعتا اگر کسی اضطرار نداشته باشد از آنجا استفاده نمی‌کند. پس ما اینجوری فکر می‌کنیم هرکس که در گرمخانه مستقر می‌شود آدم مضطری است و به خاطر شرایط اضطرار آمده، شاید این میان مواردی این چنینی هم باشد، اما مطمئن باشید یک دانشجو شرایط فرهنگی و شان اجتماعی اش اجازه نمی‌دهد، به طور مستمر در جایی مثل گرمخانه- که تنوع کسانی که آسیب دیده اند زیاد است- مستقر شود. این موضوع، موضوع پررنگی نیست و عموما همه کسانی که مراجعه می‌کنند نیازمند هستند. شعار محوری ما این است کسی از بی سرپناهی و گرسنگی در معرض آسیب جانی قرار نگیرد.
شما با اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی هم مرتبط هستید؟ما با اورژانس اجتماعی ارتباط و هماهنگی داریم،اما خیلی سازمان یافته نیست. در بحث کودکان، به واسطه اینکه قانونا مسئول این موضوع بهزیستی است و مسئولیت حقوقی دارد؛ در سطح شهر گشتهای فوریتهای اجتماعی ما، اجازه جذب کودکان را ندارند! اما همکاران ما اگر کودکی را در خیابان بینند که بیرون مانده است جذب می‌کنند و، چون با اورژانس اجتماعی هماهنگ هستند، اگر همراه والدین باشد به اتاق ویژه مادر و کودک منتقل می‌کنند.
راه ارتباطی با شما چیست؟شماره ۱۳۷، شهروندان عزیز هرجا کارتن خواب و بی سرپناهی را دیدند با ۱۳۷ تماس بگیرند به محض اعلام بچه‌های ما به منطقه اعزام می‌شوند.
